به منظور تعیین پایداری فنوتیپی و سهم اجزای عملکرد در پایداری فنوتیپی عملکرد دانه، 21 ژنوتیپ نخود در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط آبی و دیم در دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه به مدت 4 سال، با فاصله ردیف های 50 سانتی متر، فاصله بوته در ردیف 10 سانتی متر و عمق بذر حدود 5 سانتی متر مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب به روش ناپارامتری تفاوت بسیار معنی داری بین ژنوتیپ ها و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط نشان داد که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی و امکان انتخاب ژنوتیپ های پایدار بود. در داده های اصلی فرض صفر مبنی بر تساوی پایداری ژنوتیپ ها در سطح احتمال 5 درصد رد شد 32.7)=21، 0.05 c2 و Szi (1)=68.62 و Szi (2)=881.5). این شاخص ها بیانگر آن هستند که ژنوتیپ ها دارای سازگاری متفاوت برای شرایط آبی و دیم هستند. سازگارترین و پایدارترین ژنوتیپ آن است که Si (1) و Si (2) در آن حداقل باشد. نظر به اینکه Si (1)=Si (2)=0 به معنی حداکثر پایداری است. لذا رقم Filip 92-9 C (شماره 8) دارای حداکثر پایداری برای شرایط آبی و دیم می باشد و پس از آن به ترتیب ژنوتیپ های شماره 10، 12، 14، 17 و 19 قرار گرفته اند. در این بررسی پایداری عملکرد دانه در نخود با تعداد غلاف در بوته و وزن دانه همبستگی بالایی داشت. ارزیابی همزمان عملکرد دانه و پایداری عملکرد با پارامتر مجموع رتبه کنگ نیز نشان داد که ژنوتیپ Filip 92-9 C مطلوب ترین رقم از نظر عملکرد و پایداری می باشد.تجزیه مولفه های پایداری فنوتیپی با استفاده از شاخص Ci نشان داد که وزن دانه و تعداد دانه در بوته بیشترین مقدار و تعداد بوته در واحد سطح و تعداد غلاف در بوته کمترین مقدار را دارند، این مساله بیانگر این است که ناپایداری عملکرد عمدتا ناشی از وزن دانه و تعداد دانه در بوته می باشد در حالی که تاثیر تعداد بوته در واحد سطح و تعداد غلاف در بوته کمتر است. از آن جایی که تعداد بوته در واحد سطح دارای مقدار Ci منفی بوده و به میزان زیادی توسط صفات دیگر جبران می شود (کوواریانس منفی) می توان نتیجه گرفت که این صفت بیشترین سهم را در پایداری فنوتیپی عملکرد دانه داشته است. به طور کلی میتوان نتیجه گرفت که برای اصلاح پایداری فنوتیپی در نخود بایستی انتخاب بر اساس تعداد بوته در واحد سطح و پس از آن تعداد غلاف در بوته صورت گیرد.

عملکرد یک ژنوتیپ ممکن است از مکانی به مکان دیگر و یا از سالی به سال دیگر تغییر یابد، بنابراین مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ در محیط اهمیت می یابد. در این تحقیق به منظور مطالعه سازگاری و پایداری، 19 ژنوتیپ جو در مقایسه با شاهد، آزمایشات سراسری با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار، در 7 ایستگاه و به مدت دو سال زراعی مورد بررسی قرار گرفتند. روش های گوناگون تجزیه پایداری برای مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ در محیط بکار گرفته شد که شامل:1- روش های مبتنی بر رگرسیون مانند روش ابرهارت و راسل یا روش فاینلی و ویلکینسون؛2- روش های مبتنی بر واریانس مانند روش پلیستاد یا روش اکووالانس ریک؛3- روش های ناپارامتری مانند میانگین یا ضریب تغییرات رتبه، که تجزیه های پایداری به کار گرفته شده، نتایج نسبتا متفاوتی را در ارتباط با وضعیت سازگاری و پایداری ژنوتیپ های مورد بررسی نشان داد. با این وجود در اکثر موارد نتایج به دست آمده از روش های مختلف ضمن تایید یکدیگر، قادر به شناسایی پایدارترین ژنوتیپ و ضعیف ترین آن ها از حیث پایداری بودند. در مجموع لاین شماره 17 با توجه به معیارهای پایداری مورد استفاده در اغلب روش ها، پایداری مطلوب تری را نشان داد و بعنوان ژنوتیپ برتر از حیث پرمحصولی و پایداری عملکرد شناسایی گردید و برای برنامه های به زراعی و آزمایش های تحقیقی تطبیقی در شرایط زارعین پیشنهاد گردید.

در این تحقیق به منظور دستیابی به میزان و الگوی تنوع ژنتیکی در بذر جمعیت لاین های خویش آمیخته نوترکیب آفتابگردان، 70 لاین حاصل از تلاقی PAC2 RHA266 به همراه والدین در قالب طرح لاتیس مستطیل 9×8 با دو تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. بعد از رسیدگی صفات مختلفی از قبیل طول دانه، عرض دانه، قطر دانه، وزن صد دانه، درصد پوسته دانه، درصد مغز دانه و عملکرد تک بوته اندازگیری شدند. نتایج نشان داد که اختلاف آماری معنی دار بین لاین های مورد مطالعه از نظر تمامی صفات مورد بررسی در سطح احتمال 1٪ وجود دارد. در بین صفات مورد بررسی بیشترین ضریب تغییرات مربوط به عملکرد تک بوته (42/23) و کمترین آن مربوط به درصد مغز دانه (37/1) بود. وراثت پذیری بالا به ترتیب مربوط به وزن صد دانه (995/0) و عرض دانه (990/0) و کمترین آن مربوط به عملکرد تک بوته (521/0) بود. بیشترین ضریب همبستگی بین صفات قطر دانه و عرض دانه (**908/0) مشاهده شد. تجزیه به مولفه های اصلی متغیرهای مورد مطالعه را به 2 مولفه با واریانس تجمعی 81 درصد کاهش داد. 72 لاین آفتابگردان با استفاده از تجزیه خوشه ای به روش Ward به شش گروه طبقه بندی شدند.

سابقه و هدف: اساسی ترین مرحله در برنامه های بهنژادی درختان میوه، گردآوری و ارزیابی ژرم پلاسم داخلی و خارجی است. مطالعه حاضر به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی و گروه بندی گونه های مطالعه شده ی گلابی براساس 48 صفت کیفی مهم برگ، شاخه، شکوفه، میوه و تعیین فاصله ژنتیکی بین آن ها و با هدف ﺷ, ﻨ, ﺎ, ﺳ, ﺎ, ﻳ, ﻲ,ارﻗ, ﺎ, م ﻣ, ﻨ, ﺎ, ﺳ, ﺐ,ﺑ, ﺮ, ای ﻛ, ﺸ, ﺖ,و کار و اﺳ, ﺘ, ﻔ, ﺎ, ده از آن ها در برنامه های اﺻ, ﻼ, ﺣ, ﻲ,اﺳ, ﺖ, . اﻳ, ﺮ, ان با بیش از ده گونه از جنس گلابی و نزدیکی به مراکز تنوع گلابی به عنوان ﻳ, ﻜ, ﻲ,از ﻣ, ﻨ, ﺎ, ﺑ, ﻊ,ﻣ, ﻬ, ﻢ,ژﻧ, ﺘ, ﻴ, ﻜ, ﻲ,این محصول در دﻧ, ﻴ, ﺎ,شناخته شده اﺳ, ﺖ, . به رغم اﻳ, ﻦ,ﻣ, ﻮ, ﻗ, ﻌ, ﻴ, ﺖ,ﻣ, ﻤ, ﺘ, ﺎ, ز ﺟ, ﻐ, ﺮ, اﻓ, ﻴ, ﺎ, ﻳ, ﻲ,برای گلابی در کشور، ﻫ, ﻨ, ﻮ, ز اﻃ, ﻼ, ﻋ, ﺎ, ت دﻗ, ﻴ, ﻘ, ﻲ,از رواﺑ, ﻂ,ژﻧ, ﺘ, ﻴ, ﻜ, ﻲ,ﺑ, ﻴ, ﻦ,ژنوتیپ های ﺑ, ﻮ, ﻣ, ﻲ,ﺑ, ﺮ, ای اﻫ, ﺪ, اف اﺻ, ﻼ, ﺣ, ﻲ,ﮔ, ﻼ, ﺑ, ﻲ,در اﻳ, ﺮ, ان وﺟ, ﻮ, د ﻧ, ﺪ, ارد. مواد و روش ها: بدین منظور این پژوهش در سال 1397، با ارزیابی 13 گونه گلابی از گونه های شرقی و غربی در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج و گروه علوم باغبانی دانشگاه لرستان انجام شد. اﻳ, ﻦ,ﭘ, ﮋ, وﻫ, ﺶ,به بررسی ﺻ, ﻔ, ﺎ, ت ﻣ, ﺮ, ﺑ, ﻮ, ط ﺑ, ﻪ,درخت، ﺷ, ﺎ, ﺧ, ﻪ, ، ﺑ, ﺮ, گ، گل و ﻣ, ﻴ, ﻮ, ه بر اساس الگوی زمانی مورد توصیه، با بررسی سه صفت عمومی درخت، پنج صفت شاخه، 13 صفت برگ و دمبرگ، شش صفت شکوفه و 20 صفت میوه گونه های مختلف گلابی بر اساس توصیف گر ملی آزمون های تمایز، یکنواختی و پایداری که نسخه تکمیل بومی سازی شده دستورالعمل آزمون های تمایز، یکنواختی و پایداری اتحادیه بین المللی محافظت از ارقام گلابی(UPOV) است، ارزیابی گردید. در این بررسی تجزیه کلاستر به روش وارد (Ward) و با استفاده از تمام صفات بررسی شده انجام شد. یافته ها: نتایج ارزیابی صفات بررسی شده نشان داد تنوع بالایی در خصوصیات اندازه میوه، موقعیت بیشترین قطر میوه، شکل میوه، شکل نوک و قاعده برگ بین گونه های مطالعه شده وجود داشت. گونه های بررسی شده در فاصله 400 به سه گروه اصلی تقسیم شدند به طوری که گونه آسیایی، گونه های بومی و گونه اروپایی در گروه جداگانه قرار گرفتند. نتایج تجزیه همبستگی ساده صفات نشان داد که صفات مرتبط با برگ از جمله طول و عرض پهنک، همبستگی مثبت با صفات میوه داشت. همچنین بیشترین همبستگی منفی و معنی دار بین صفات موقعیت بیشترین قطر میوه و شکل گلبرگ مشاهده شد. نتایج تجزیه به عامل-های اصلی نشان داد، 11 عامل اصلی 99/97 درصد از واریانس کل را توجیه می کند. در بین مولفه ها، فاکتور اول و دوم که بیشتر مربوط به صفات قدرت تنه و میوه و برگ بود نزدیک به 50 درصد واریانس را توجیه کرده است. نتیجه گیری: بر اساس نتایج در بین صفات مورد بررسی شکل و انداره میوه، صفات برگی مهم ترین صفات برای تشخیص تنوع گونه های گلابی بودند. این مطالعه نشان داد که گونه های گلابی شرقی و غربی از تنوع قابل توجهی برخوردار بوده و منبع ارزشمندی برای پژوهش های به نژادی می باشند.

تنوع ژنتیکی، تجزیه و تحلیل همبستگی، تجزیه مسیر و تجزیه رگرسیون، منابع اساسی برای توسعه نوآورانه برنامه های اصلاحی برای بهبود واریته ها و صفات مطلوب هستند. ارزیابی خصوصیات بوم شناختی و ریخت شناسی گیاهان دارویی برای استفاده در جهت بهره برداری مطلوب، الزامی است؛ بنابراین، خصوصیات ریخت شناسی اسپند (Peganum harmala L. ) در نواحی از غرب کشور ارزیابی شدند. برای این هدف، چهار رویشگاه انتخاب شدند که ازنظر خصوصیات، نماینده سطح مطلوبی از مناطق پراکنش اسپند هستند؛ بنابراین، برای ارزیابی روابط بین صفات اثرگذار بر صفات اقتصادی و به طور کلی شناساندن رویشگاه ها به عنوان یکی از پتانسیل های طبیعی غرب ایران، نمونه های چهار رویشگاه گیاه اسپند واقع در مناطق مذکور، با آرایش طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی آزمون شدند. نتایج نشان دادند بیشترین همبستگی بین صفت ارتفاع بوته با صفات تعداد شاخه (**781/0)، وزن تر کل بوته (**849/0) و صفت وزن خشک کل بوته (**924/0)، صفت تعداد گل در بوته با تعداد برگ (**735/0)، وزن تر تک ساقه (**95/0) و وزن خشک تک ساقه (**901/0) و همچنین صفت تعداد شاخه با وزن تر کل بوته (**724/0) و وزن خشک کل بوته (**697/0) ظاهر شد. صفت وزن تر تک ساقه با صفت وزن خشک تک ساقه (**986/0) و صفت وزن تر کل بوته با صفت وزن خشک کل بوته (**856/0) توانست همبستگی مثبتی را ایجاد کند. رگرسیون گام به گام برای عملکرد خشک کل بوته به عنوان متغیر تابع نشان داد صفت ارتفاع ساقه، صفت تعداد برگ و صفت تعداد گل در بوته به ترتیب وارد مدل شدند و با ضریب تبیین تجمعی 6/93 درصد بیشترین تغییرات عملکرد خشک کل بوته را توجیه کردند. سپس صفات واردشده به مدل رگرسیونی توسط تجزیه علیت ارزیابی شدند. در مبحث تجزیه علیت بیشترین اثر مستقیم را صفت ارتفاع ساقه روی عملکرد خشک کل بوته به میزان 747/0 گذاشته است و همچنین این صفت توانست همبستگی مثبت و معنی داری به میزان **924/0 با صفت عملکرد خشک کل بوته ایجاد کند؛ بنابراین، از این صفات می توان به درستی در افزایش عملکرد خشک کل بوته استفاده کرد.

به منظور مطاله ژنتیکی در خصوصیات کمی و کیفی 36 لاین و رقم برنج، آزمایشی در قالب طرح لاتیس ساده در سال 1379 انجام شد. در این مطالعه هفده صفت شامل عملکرد دانه، تعداد خوشه، تعداد دانه سالم در خوشه، وزن صد دانه، طول، عرض و مساحت برگ، ارتفاع بوته، طول ساقه، مقدار آمیلوز، غلظت ژل، وزن خوشه، طول، عرض و شکل دانه، تعدا روز تا 50 درصد گلدهی و رسیدن کامل با اندازه گیری ده نمونه تصادفی در هر واحد آزمایشی ارزیابی شدند. تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ ها برای کلیه صفات مورد بررسی وجود داشت که نشانگر وجود تنوع  ژنتیکی در این ژنوتیپ ها بود. ضریب تنوع فنوتیپی برای کلیه صفات بیشتر از ضریب تنوع ژنتیکی بود و برا ی بسیاری از صفات تفاوت های ناچیزی از نظر این دو ضریب وجود داشت. بیشترین ضرایب تنوع  فنوتیپی و ژنوتیپی به ترتیب مربوط به صفات غلظت ژل، مساحت برگ، عرض برگ و تعداد خوشه بود. بیشترین وراثت پذیری عمومی مربوط به ارتفاع بوته و کمترین آن مربوط به وزن خوشه بود. ضرایب همبستگی فنوتیپی و ژنوتیپی تعداد خوشه، تعداد دانه پر در خوشه، وزن خوشه، تعدا روز تا 50 درصد گلدهی و رسیدن کامل با عملکرد مثبت و معنی دار بود و ضریب همبستگی بین عملکرد با بقیه صفات منفی بود. تجزیه کلاستر به روش واریانس مینیمم وارد، ژنوتیپ ها را در پنج کلاستر گروه بندی نمود. ژنوتیپ های کلاستر سوم شامل چهار لاین خالص به شماره 4، 21، 22 و 24 به علت داشتن مقادیر بالای عملکرد، تعداد خوشه، تعداد دانه سالم در خوشه و نیز دارا بودن آمیلوز متوسط و ارتفاع کم، ارزشمند هستند و می توان از آن ها برای انتقال صفات مذکور در برنامه های دورگ گیری استفاده نمود. ضمن این که از ژنوتیپ های کلاستر اول و پنجم به ترتیب می توان برای افزایش عملکرد و بهبود کیفیت پخت استفاد کرد.

به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی ویژگی های مورفولوژیک در 121 ژنوتیپ لوبیا سفید، قرمز و چیتی، بررسی روابط میان صفات برای استفاده در برنامه های به نژادی و شناخت عوامل پنهانی موثر بر روابط داخلی میان صفات از راه تجزیه و تحلیل های چند متغیره، آزمایشی در سال 1376 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان، در چارچوب طرح لاتیس ساده اجرا گردید.برای کلیه صفات مورد بررسی تنوع زیادی میان ژنوتیپ ها مشاهده شد. ضرایب تنوع فنوتیپی برای کلیه صفات از ضرایب تنوع ژنتیکی بزرگ تر بودند. در میان ویژگی های بررسی شده، عملکرد بوته، شمار غلاف در ساقه های فرعی و اصلی، طول ساقه های فرعی و اصلی، شمار گره در ساقه های فرعی و ساقه اصلی، وزن صد دانه و شمار ساقه فرعی به ترتیب دارای ضریب تنوع ژنتیکی و فنوتیپی بزرگی بودند. شمار روز تا رسیدگی کمترین تنوع را داشت. صفات مربوط به ساقه های فرعی تنوع بیشتری را نسبت به صفات مشابه در ساقه اصلی نشان دادند. تجزیه عامل ها برای کلیه ژنوتیپ ها، و به طور جداگانه برای لوبیای قرمز، سفید و چیتی، رشد محدود و رشد نامحدود چهار عامل را مشخص نمود، که بیش از 78.4 درصد از تنوع را توجیه کردند. نتایج تجزیه و تحلیل روی همه ژنوتیپ ها نشان داد که عامل اول به طور عمده وابسته به شمار روز تا رسیدگی، طول ساقه های اصلی و فرعی و شمارگره در ساقه های اصلی و فرعی بود، و عامل رشد رویشی نامیده شد. عوامل دوم و سوم بیشترین وابستگی ها را به صفات شمار غلاف در ساقه های اصلی و فرعی، شماردانه در غلاف ساقه های اصلی و فرعی و وزن صد دانه داشتند، و عامل های اجزای عملکرد نام نهاده شدند. عامل چهارم بیشترین هم بستگی را با شمار ساقه فرعی داشت، که به همین نام شناخته شد. عوامل اول و چهارم مرتبط به ویژگی های رشد رویشی و مبداهای فیزیولوژیک بودند. عوامل دوم و سوم با مقصدهای فیزیولوژیک ارتباط داشتند. بر مبنای نتایج رگرسیون مرحله ای، شمارغلاف در ساقه های فرعی مهم ترین جزء عملکرد بود، و شمار غلاف در ساقه اصلی، وزن صد دانه و شمار دانه در غلاف در رتبه های بعدی قرار داشتند. شمار غلاف در ساقه های فرعی و اصلی بیشترین ارتباط را با عملکرد داشتند.